ثبت برند و علامت تجاری

یکی از تفاسیر ساده از یک نام تجاری به کاربردن آن بهعنوان ابزاری برای بیان در اختیار داشتن مالکیت قانونی یک محصول است. ایجاد یک نامتجاری نشان دهنده ی یک سرمایه گذاری بر روی یک محصول می باشد و در نتیجه سازمان هابه دنبال در اختیار گرفتن حق مالکیت قانونی آن به عنوان یک وسیله ی پشتیبانی کنندهدر برابر تقلید کنندگان می باشند. ثبت قانونی یک نام تجاری تا حدودی برای آنانحمایت قانونی فراهم می کند.لذا، از عواملی که باعث تاثیر گذار بودن نام برند میگردد ثبت و حفاظت قانونی است.حفاظت قانونی از نام تجاری ازگام های اصلی برای ایجاد یک برند قدرتمند است.در دنیای پر رقابت فعلی که روز بهروز محصولات مختلفی ارائه می شود،شرکت هایی که دارای علائم و اسامی تجاری ثبت شدهمی باشند از امتیاز مصرف کننده ی مطلوب برخوردارند و عملاَ در مقابل خط مشی هایرقبا بیمه شده اند. هنگامی که یک برند ثبت می گردد ، منجر می شود نام و نشانی کهبرای محصول برنامه ریزی شده ، به سلامت  به کار بسته شود و از آسیب ها محفوظبماند. در واقع تا زمانی که یک محصول یا خدمت دارای وجه ممیزه ی مشخصی نباشد ، می توانبه سادگی آن را برند نمود و این برند را به گونه ای پایدار داشت .در ایران ثبتعلائم تجاری و اختراعات بر عهده ی اداره ی مالکیت های صنعتی است. اداره ی مالکیتصنعتی سازمان ثبت و اسناد و املاک کشور، ثبت کلیه ی موضوعات مالکیت صنعتی اعم از اختراع ، علامت ، علامت جمعیو طرح صنعتی را بر عهده دارد ، همچنین تصدی امور مربوط به مالکیت صنعتی و همین طورنمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان جهانی مالکیت معنوی و اتحادیه های مربوطبه کنوانسیون های ذی ربط ، بر عهده ی سازمان ثبت اسناد و املاک است. 

ثبت یک برند فواید و آثار بسیاری از جمله حق استعمالانحصاری علامت تجاری را به همراه دارد که به موجب آن از عرضه ی کالاهای مشابه توسط اشخاص ثالث تحت علائمتجاری که عین یا به طریق گمراه کننده ای مشابه علامت تجاری دیگر هستند جلوگیری می گردد.در این رابطه نکته ی حائز اهمیت آن است که حق استعمال انحصاری علامت تجاری فقطبرای کسانی محسوب می شود که علامت خود را به ثبت برسانند.

هنگامی که یک برند ثبت می شود ، منجر می شود نام و نشانیکه برای محصول برنامه ریزی شده ، به سلامت در مسیر تحقق اهداف یک سازمان به کاربسته شود و از آسیب ها محفوظ بماند. در واقع ثبت یک علامت تجاری فواید و آثاربسیاری را به همراه دارد ،از جمله ی این فواید عبارتند از:

*حقاستعمال انحصاری علامت تجاری فقط برای کسانی محسوب می شود که علامت خود را به ثبتبرسانند.در صورت پرداخت مبلغ ،طبق قانون ثبت علائم تجاری، پس از ثبت علامت ،شرکتحق انحصاری پیدا می کند که به موجب آن می توانید از عرضه ی کالاهای مشابه توسطاشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه کننده ای مشابه علامت تجاریشما هستند جلوگیری نمایید.چنانچه اگر تولید کننده ای بدون اجازه از نام تجاری شمااستفاده کند می توانید از طریق مراجع قضائی اقدام نموده و خسارت سوء استفاده ام تجاری خود را طلب کنید.بدین ترتیب ،حفاظت علائم تجاری مانع تلاش های متقلبانبرای استفاده از علائم مشخص به منظور فروش محصولات و ارائه ی خدمات نامرغوب میشود.ثبت برندهای محصولات تجاری همین طور برای مصرف کنندگان نیز شرایط سالمی را بهوجود می آورد تا به دور از بازار سیاه اجناس تقلبی با خیالی آسوده و با آگاهی کامل، در شرایطی منصفانه و سالم به انتخاب کالاهای مرغوب و مورد نیاز خود بپردازند،چرا که اگر رقیبان از علامت تجاری مشابه یا یکسان استفاده نمایند ، مشتریان راگمراه ساخته و با ارائه ی محصولی با کیفیت نازل و نا مرغوب ،هم مصرف کنندگان رامتضرر ساخته و هم به سود شرکت لطمه خواهند زد و هم اعتبار و وجهه ی شرکت رابه طور جبران ناپذیری به خطرمی اندازند.چالشی که امروزه کسب و کارهای ما با آن رو به رو هستند.
*ثبت برند می تواند برای سهامداران نیز ایجاد ارزش افزودهی سهام کند و باعث افزایش درآمد شرکت شود.

*ثبتعلامت تجاری تضمین می کند که مشتریان می توانند محصولات را از یکدیگر تشخیص دهند .

*شرکتها را قادر می سازد محصولاتشان را از یکدیگر متمایز سازند.

*ثبتعلامت تجاری می تواند برای دریافت وام نیز حائز اهمیت باشد.

*ثبتعلامت تجاری می تواند برای شرکت ها وجهه و شهرت ایجاد کند و ابزار مناسبی جهتبازاریابی باشد.

*علامتتجاری، قابل نقل وانتقال است و می بایست وفق مقررات قانون ثبت علائم و اختراعاتایران به ثبت برسد.-برای ثبت انتقال باید اظهارنامه ی جداگانه و سواد مصدق سندانتقال،و در صورتی که انتقال قهری و به طریق ارث باشد سواد مصدق هر سند دیگری کهمثبت انتقال به طریق ارث باشد به دائره ی ثبت علائم تسلیم شود تا پس از ثبت در ذیلثبت اولیه و آگهی در مجله ی رسمی،تشریفات ثبت انجام گردد-. لذاصاحب علامت می تواندآن را به دیگری انتقال دهد ،  زیرا حق داشتن علامت یک نوع امتیازی است که به خودی خود دارایارزش است و حق تجارتی محسوب می شود به این جهت جز اموال صاحب علامت بوده و با فوت صاحبعلامت به ورثه منتقل می شود.لذا تفویض اجازه ی استفاده از یک علامت تجاری ثبت شدهبه شرکت های ثالث داده می شود که می تواند منبع درآمد بیشتری برای شرکت یا شخص بهوجود آورد و یا اساس انعقاد یک موافقت نامه ی اعطای نمایندگی فروش باشد. 

*یکعلامت تجاری ممکن است دارائی ارزشمند کسب و کار باشد.

* شرکتها را تشویق می کند در حفظ یا بهبود کیفیت محصولات سرمایه گذاری کنند.

به موجب قانون، ثبت علائم تجاری  اختیاری است ، مگر در مواردی که دولتآن را اجباری نماید.دوره ی حمایت از علامت تجاری ده سال است که می توان آن را به دفعاتنامحدود با پرداخت هزینه های پیش بینی شده در مقررات تمدید نمود.طبق مصوبه ی سوماردیبهشت 1328 هیاًت وزیران،ثبت علائم برای هر یک از این موارد اجباری است:
الف) داروهای اختصاصی مورداستفاده ی طبی 

ب) مواد غذایی که در لفاف و ظروف مخصوص عرضه می شوند.

ج) نوشیدنی ها و آب های گازدار

ه) لوازم آرایش که برای استعمال مستقیم بر روی پوستانسان به کار می رود.

لذا به موجب این ماده،تمام اجناس دارویی و طبی و موادغذایی مذکور در آن آیین نامه،اعم از آن که در داخل ایران ساخته و یا در خارج ساختهو وارد کشور شود و در بازار تحت اسم مشخصی که بر روی برچسب آن زده می شود به معرضفروش قرار گیرد، باید دارای علامت صنعتی یا تجارتی ثبت شده بوده و در روی برچسبنکات زیر تصریح شود:
الف-اسم تجارتی و نشانی سازندهی جنس با قید کشور مبدا 

ب-شماره ثبت علامت در ایران

بر اساس ماده ی 2 این آیین نامه،علامت و مشخصات بالاباید قبل از به معرض فروش قرار دادن جنس ،روی اجناسی که از خارجه وارد شده قیدگردد.همان طور که در ماده ی 7 آیین نامه آمده است،برچسب مقرره در ماده ی 1 بایدطوری الصاق شود که نتوان آن را از روی لفاف یا ظرفی که در آن جنس به معرض فروشگذاشته می شود به سهولت برداشت و تنظیم آن باید به طریقی باشد که نام کشور مبدا ونام و نشانی سازنده ی علامت و شماره ی ثبت و از زمانی که وزارت بهداری اعلام کندشماره و تاریخ اجازه ی فروش در ایران خوانا باشد.تمام این نوشتجات که بر روی برچسبالصاق شده به اجناس خارجه ممکن است به زبان بیگانه باشد ،استعمال زبان فارسی نیزاختیاری خواهد بود.
بر اساس آیین نامه ی فوقالاشاره،در سال 1342 وزارت اقتصاد آگهی ای را تحت عنوان(آگهی وزارت اقتصاد)راجع بهاجرای مقررات آیین نامه نصب و ثبت اجباری علایم صنعتی بر روی اجناس دارویی،خوراکیو آرایشی صادر کرده است.به موجب این آگهی،کلیه ی داروهای اختصاصی مورد استعمال طبییا دامپزشکی،مواد غذایی،آرد های مخصوص-چای های مختلف،کاکائو،شکلات،آبنبات،پنیر،مربا،ترشی،کره،روغن های مختلف، آب های معدنی یا گازدار،شربت وآبمیوه،لوازم آرایش و وجاهت که برای استعمال مستقیم بر روی بدن انسان به کار می رودمانند صابون،خمیر،پماد،پودر،محلول،عطریات،ادکلن اعم از آن که در داخل ایران ساختهو یا در خارج ساخته و وارد کشور می شود بایستی با برچسبی که دارای علامت صنعتی یاتجارتی ثبت شده موجود باشد ،به معرض فروش گذاشته شود.
بر روی برچسب باید اسم تجارتی ونشانی سازنده ی جنس با قید کشور مبدا و شماره ثبت علامت در ایران و شماره و تاریخاجازه ی وزارت بهداری(در مورد داروها قید شود).در خاتمه ی این آگهی آمدهاست:بنابراین به کلیه ی وارد کنندگان و تولیدکنندگان اجناس مشروحه ی فوق اخطار میشود که از تاریخ نشر این آگهی در ظرف مدت یک ماه نسبت به ثبت و نصب علایم مقرر دراین آیین نامه اقدام نمایند.پس از انقضا مهلت یک ماه، کلیه ی کالاهایی که علائممربوط به آن ها ثبت و نصب نشده باشد اعم از این که نزد واردکننده یا تولیدکننده یافروشنده(عمده فروش،مغازه دار،کسبه جزء)پیدا شود عین کالا ضبط و طبق بند(ب)از مادهی 249 مجازات عمومی تحت تعقیب قانونی قرار خواهد گرفت.
طبق ماده ی 47 قانون ثبت علائمتجاری مصوب سال 1386 ،با رعایت قوانین و مقررات ثبت اجباری نام های تجارتی،اینقبیل نام ها حتی بدون ثبت،در برابر عمل خلاف قانون اشخاص ثالث حمایت می شوند.هرگونه استفاده از نام تجارتی توسط اشخاص ثالث،به صورت نام تجارتی یا علامت یا علامتجمعی،یا هر گونه استفاده از آن ها که عرفاَ باعث فریب عموم شود،غیر قانونی تلقی میشود.

بر اساس ماده ی 5 قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب1310،علائمی را که نمی توان به عنوان علائم تجارتی یا یکی از اجزا آن قرار دادعبارتند از:

1)پرچمکشور و هر کشور دیگری که دولت آن را به عنوان علامت تجارتی منع کند.

2)علائمدولتی،مملکتی و رسمی (مانند آرم جمهوری اسلامی ایران،هلال احمرو.)

3)علائممنافی نظم یا عفت عمومی

4)علائمیکه قبلا به ثبت رسیده باشند.

5)کلماتیا عباراتی که به نوعی انتساب به سازمان ها یا مقامات رسمی ایران را تداعی یا القانماید،از قبیل قید کلماتی چون انقلابی یا دولتی و نظایر آن ها 

تغییرات-در صورتی که صاحب علامت بخواهد در جزئیات علامت تغییر دهد و یا به طبقاتمحصولی که علامت برای آن اختصاص داده شده اضافه کند مثلاَ علامتی که برای بسته هایچای ثبت نموده برای لوازم آرایش نیز اختصاص دهد،باید به موجب اظهارنامه ی جداگانهتقاضا نماید تا دایره ی ثبت علائم با ثبت آن در ذیل ثبت اصلی و آگهی در مجله یرسمی تصدیق مجددی به تقاضا کننده ی ثبت بدهد.

مقررات جزائی-قانون،علائم تجارتی را که حقاستعمال انحصاری آن به اشخاص معین داده شده،مورد حمایت خود قرار داده و اشخاص دیگررا از تعدی و تخطی نسبت به آن منع می نماید و به جهت منافعی که برای جامعه در رواجعلامات تجارتی هست اشخاص متعددی را محکوم به جبران خسارت صاحب علامت می نماید ودامنه ی خسارت را به قدری وسیع قرار داده که شامل ضررهای وارده و حتی منافعی میداند که طرف از آن محروم شده است(ماده ی 49).در واقع قانون،عدم النفع را در اینمورد جز خسارت قرار داده است.علاوه بر آن مقررات سختی برای تعقیب جزائی وضع گردیدهاست.قانون مجازات اسلامی(تعزیرات)مصوب مرداد ماده ی 1362 برای متخلفین مجازاتی بهشرح زیر تعیین نموده است:
ماده ی 122-هر کس علامت تجاریثبت شده در ایران را عالماَ جعل کند یا با علم به مجعول بودن استعمال نماید یا درروی اوراق و اعلانات یا روی محصولات قرار دهد یا با علم به مجعول بودن به معرضفروش گذاشته یا به فروش به رساند یا به الحاق یا کسر یا  تغییر قسمتی از خصوصیات آن تقلیدکند بنحوی که موجب فریب مشتری شود،به مجازات شلاق تا 74 ضربه محکوم خواهد شد.

ماده ی 123-هر کس محصولی را که دارای علامت مجعول یاتقلیدی بوده یا دارای علامتی است که من غیر حق استعمال شده است از ایران صادر و یابه مملکت وارد کند،به حبس از سه ماه تا سه سال محکوم می شود.
ماده ی 124-اشخاص ذیل به حبس تاشش ماه محکوم خواهند شد:
1-کسانی که علامت تجارتی اجباری را در روی محصولی کهاجباراَ باید دارای آن علامت باشد استتعمال نکنند.
2-کسانی که عالماَ محصولی را به معرض فروش گذاشته یا بهفروشند که دارای علامتی نباشد که برای آن محصول اجباری است.
قابل توجه است  امروزه در تمامی کشورها علائم تجاریثبت و محافظت می شود.هر یک از دفاتر ملی یا ناحیه ای ،ثبت علائم را که شامل اطلاعاتکامل درخواست برای ثبت و تمدید است نگهداری می کنند،هر چند نتایج چنین ثبتی محدودبه کشور مربوطه(یا ثبت های ناحیه ای کشورهای مربوطه)باشد.

به منظور جلوگیری از ثبت جداگانه در هر دفتر کشوری یاناحیه ای،  نظام بین المللی ثبت علائم را اجرا می کند .ایننظام توسط دو عهد نامه اداره می شود:توافق نامه ی مادرید،وابسته به ثبت بین المللیعلائم و پروتکل مادرید(موافقت نامه ی مادرید،شخص دارای اتصال توسط ملیت،مقر یاموًسسه) یا کشوری در ارتباط با یک یا هر دوی این عهدنامه ها می تواند بر اساس ثبتیا درخواست در دفتر آن کشور،ثبت بین المللی موًثری در چند یا تمام کشورهای عضواتحادیه ی مادرید بدست آورد.